تخم‌ مرغ یا تخم پرندگان؟

وقتی وارد بازارهای محلی شهرهای شمالی کشورمان می‌شویم، نخستین چیزی که نظرمان را جلب می‌کند انواع تخم پرندگان محلی همچون تخم‌مرغ، تخم غاز، تخم‌اردک، تخم بوقلمون و تخم بلدرچین است که با تبحر خاصی روی یکدیگر چیده شده و حتی تماشای آن اشتهای هرفردی را تحریک می‌کند.

شگفت انگیز، اندازه این تخم های رنگارنگ است که از یک تخم بلدرچین شروع می شود و به تخم شترمرغ که هر کدام آن یک خانواده دهان دار و پرجمعیت را سیر می کند و هر عدد آن معادل ۲۰تخم مرغ است، ختم می شود؛ اما پرسش اصلی، تخم کدام پرنده در مقایسه با تخم مرغ ارزش تغذیه ای بیشتری دارد؟
 
تخم مرغ تقویت کننده سیستم ایمنی بدن
یک عدد تخم مرغ متوسط حاوی ۷۰ کالری انرژی است و در مقایسه با تخم دیگر پرندگان بهترین نوع پروتئین و آنتی اکسیدان را داشته و پروتئین آن با لبنیات، گوشت و حبوبات تاحدودی برابری می کند و می تواند جایگزین ۳۰ گرم گوشت یا دوسوم لیوان شیر شود.

در زرده تخم مـــرغ چربی، کلسترول، آهن، کلسیم، فسفر، روی، ید، اسید فولیک و ویتامین های A، D، E، K و B12 به وفور یافت می شود و ارزش تغذیه ای زرده آن بالاتر از سفیده بوده، اما پروتئین، سدیم، پتاسیم و منیزیم سفیده بیشتر از زرده است.

سفیده مانع رشد باکتری های مضر دستگاه گوارش می شود و زرده به دلیل دارا بودن مواد آنتی اکسیدانی خاصیت ضدسرطانی داشته و به دلیل برخی ایمنوگلبولین ها باعث افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن شده و این همان مزیت چشمگیر تخم مرغ و تخم بلدرچین در مقایسه با تخم دیگر پرندگان است.

تخم مرغ حاوی کلسترول بالایی است، اما لیسیتین آن از جذب مقادیر زیاد کلسترول در بدن جلوگیری می کند. لازم است بدانید اگر دریافت کلسترول از مواد غذایی مختلف کم شود، بدن خود اقدام به سنتز کلسترول کرده و حتی ممکن است میزان آن بیشتر از قبل شود.

تخم مرغ به دلیل میزان پایین اسید اوریک برای مبتلایان به نقرس منعی ندارد و مصرف سه عدد آن در هفته از ریسک ابتلا به آب مروارید می کاهد.


 
تخم غاز، کلسترول بالا
غاز، پرنده ای اهلی و زیبا اما پرسر و صداست. سکوت روستا را بر هم می زند و اغلب روستاییان آنها را در کنار گاو و گوسفند خود پرورش می دهند و گوشت و تخم آن را به جهت مقوی بودن در برنامه غذایی خود گنجانده اند.

بیشتر شهرنشینان از تخم غاز و اردک به جهت بوی زهمی که دارد گریزانند، اما باید بدانند از تخم مرغ غنی تر است. اندازه آن از تخم مرغ و اردک بزرگ تر بوده و هر عدد آن معادل دو تخم مرغ است.

یک تخم غاز حدود ۲۶۶ کالری انرژی دارد که ۱۷۲ کالری آن مربوط به چربی موجود در زرده آن می شود و یک عدد تخم بزرگ آن ۱۴۴ گرم وزن دارد و از نظر آب پز کردن نسبت به تخم مرغ زمان بیشتری نیاز دارد.

تخم غاز منبع خوب پروتئین و ویتامین های B12، B6، E A ، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، آهن، روی، فسفر و منگنز است و در مقایسه با تخم مرغ دارای مقادیر بیشتر کربوهیدرات، چربی و کالری است و از کلسترول خیلی بالاتری برخوردار است به طوری که هر عدد آن حدود ۱۲۰۰ میلی گرم کلسترول دارد و در نتیجه مصرف آن باید محدود شود.

لازم است بدانید تخم این پرنده به دلیل غنی بودن از انرژی و مواد مغذی برای افزایش تمایلات جنسی نافع است.


 
تخم اردک، کم خاصیت تر
اردک دو نوع اهلی و وحشی دارد که در مناطق شمالی کشور بسیار به چشم می خورد. تخم اردک وحشی و مرغابی از نظر ارزش تغذیه ای با یکدیگر تفاوتی نداشته و با وجود اندازه های متفاوت اندکی از تخم مرغ بزرگ تر است. زرده تخم این پرنده غلیظ و دیرهضم بوده و ارزش غذایی آن از تخم مرغ کمتر است.

سفیده آن نسبت به تخم مرغ شفاف تر است و بوی زهمی دارد و باب میل شهری ها نیست. با وجود آن که میزان کلسترول و چربی آن نسبت به تخم مرغ بالاتر است، توصیه می شود اگر به شهرهای شمالی سفر کردید حتما برای تنوع غذایی تعدادی از آن را خریداری کرده و با آن غذاهای مرغانه دار شمالی بپزید.


 
تخم بلدرچین، خواص چند برابری
جثه بلدرچین را که دیده اید. تخم آن هم به همان نسبت فسقلی است. اندازه تخم ها کوچک و هر پنج عدد آن معادل یک تخم مرغ است.

پوسته آن خالدار بوده و رنگ آن از قهوه ای تیره تا آبی، سبز و سفید متغیر است و وقتی پوسته آن را می شکنی دیواره آهکی داخل آن سبز مغز پسته ای به نظر می رسد.

میزان کلسترول زرده تخم بلدرچین از تخم مرغ معمولی کمتر است و ترکیبات مغذی آن می تواند باعث دفع مواد رادیواکتیو، فلزات سنگین ناشی از آلودگی هوا همچون سرب، جیوه و مواد زائد بدن شود.

ویتامین های گروه B موجود در آن باعث تنظیم سیستم عصبی و افزایش شادابی و طراوت شده و منیزیم آن سیکل خواب شبانه را منظم می کند و روی و فسفر آن باعث افزایش رشد و ضریب هوشی کودکان می شود.

این ماده غذایی به دلیل دارا بودن ماده شبه کورتون و ضدالتهابی به درمان آسم و بیماری هایی همچون آرتریت روماتوئید کمک می کند و مواد مغذی آن در درمان کم خونی، کاهش استرس و بخصوص ناتوانی جسمی و جنسی موثر است و مصرف آن بعد از اعمال جراحی بخصوص پس از زایمان بسیار مفید است و موجب بازیابی انرژی از دست رفته دوران نقاهت بیماری می شود.

منابع مطالعه شده نشان می دهد تخم بلدرچین در مقایسه با تخم مرغ شش برابر ویتامین A، هفت برابر آهن و پنج برابر فسفر دارد و غنی از کلسیم است و به همین علت بمب ویتامین نام گرفته است. برخی تحقیقات این ماده غذایی را عاملی برای افزایش شیر مادر عنوان کرده اند.


 
تخم بوقلمون، مانع پیری
تخم بوقلمون، کمیاب است و این روزها کمتر به چشم می خورد. اندکی بزرگ تر از تخم مرغ بوده؛ ولی از نظر رنگ، طعم و ارزش تغذیه ای مشابه آن است.

پوسته آهکی این تخم سفید و شیری رنگ با خال های قهوه ای کم رنگ و وزن هر عدد آن حدود ۸۰ تا ۹۰گرم است و از ویژگی های منحصربه فردش آهن قابل جذب آن است که برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن توصیه می شود.

منیزیم آن از تخم دیگر پرندگان بیشتر بوده و به دلیل غنی بودن از ویتامین E به آن لقب ضد پیری داده اند. کلسترول و چربی آن بالا، ولی کمتر از تخم مرغ بوده و بدون ویتامین C و فیبر است.


 
تخم شترمرغ، سیرکننده ۱۰ نفر
تخم شترمرغ همچون هیبت این پرنده بسیار بزرگ است و می تواند ده نفر را سیر کند. هر عدد آن یک تا دو کیلوگرم وزن داشته و حاوی ۲۰۰۰ کالری انرژی و هر کدامش معادل ۲۰ عدد تخم مرغ است. عسلی شدن تخم شترمرغ حدود ۴۵ دقیقه و سفت شدن آن دو برابر این زمان طول می کشد.

از نظر طعم، میزان چربی و پروتئین مانند تخم مرغ است. تحقیقات نشان داده است میزان کلسترول تخم شترمرغ پایین بوده و حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب غیراشباع است.

مقدار ویتامین E، B5 و منگنز آن از تخم مرغ کمتر؛ اما میزان سلنیوم آن که به تولید و تکثیر اسپرم های سالم کمک می کند، بسیار زیاد است. میزان مس، آهن، روی و کلسیم آن نیز به محتوای خوراک این پرنده بستگی دارد.


منبع: سایت راستینه